KAHVE İÇERKEN “KAHVELER KİTABI”NI OKUMAK
Salâh Birsel’le tanıştım Balıkesir İl Halk Kütüphanesi’nde çalışırken. O öldükten bir yıl sonra, elimde kahvem, içimde sağaltılmamış bir acıyla içiyorum kahvemi. “Kahveler Kitabı”nı okuyorum. Okudukça aşık oluyorum kahveye, kahvehanelere, kıraathanelere. Komşunun sabah kahvesinden, annemin kahve falından öteye taşınıyor kahveye bakışım. Ne güzel şeyler bunlar diyorum. Salâh Birsel’i okurken çoğaldıkça çoğalıyorum.
Ehli keyfe kahve verse tazeler
Ehli keyfin keyfini yelpazeler
der, “Kahveler Kitabı”nın “Ah Kahve, Vah Kahve” bölümünde. Beyitlerle, şiirlerle kaynatır kahvenin suyunu Birsel. Kahvesini atar, sonra İstanbul’daki o ara sokaklardaki kahveleri ziyaret ederek, anlatarak. Köpürtür, kaynatır, hayallerimi oluşturur Salâh Birsel. Bir gün herkesin gelip sohbet edeceği, meşk edeceği, sözün büyüsü, dostluğun sıcaklığı ile efsunlanmış bir kıraathane, kahvehane açma isteğimi. İstanbul’da, Beşiktaş’ta bir ev vardır Ihlamur Köşkü’nün oralarda. Yokuşun başındadır. Beyazdır. İki katlıdır. İçinde sadece kahve, çay ve tarçınlı kurabiye olacaktır. Ne mutluluk!
Salâh Birsel’le yolculuk işte böyle mutluluk verir insana. Hayâl kurdurtur. Gerçekleşmese bile!
Kitaba şöyle başlar Birsel;
“Bu bir kahveler kitabıdır.
Gelmiş geçmiş bütün kahvelerin, edebiyat kahvelerinin, semai kahvelerinin, yeniçeri kahvelerinin, esrar kahvelerinin, tulumbacı kahvelerinin, çalgıcı kahvelerinin, karagöz ve meddah kahvelerinin, mahalle kahvelerinin öykülerini dile getirir.
Kahveler günün 24 saati soluk alır, soluk verir.
Çünkü onlar da canlı varlıklar gibi, doğar, büyür, sevdalanır, mutlu-mutsuz günler geçirir ve ölürler.
Kahveler, edebiyatçıların bir ikinci kişiliğidir.
Ziya Paşa oraya gelir, şiirler yazar ve gider.
Namık Kemal, Ebuzziya Tevfik, Muallim Naci, Ahmet Rasim, Neyzen Tevfik, Halit Ziya, Abdülhak Hamit, Süleyman Nazif, Yakup Kadri, Abdülhak Şinasi, Ahmet Hamdi, Halit Fahri gelir, konuşur, alkış alır ve gider.
Yahya Kemal, Ahmet Haşim gelir, perdeyi yıkar ve gider.
Asâf Halet Çelebi gelir, kakule dağıtır ve gider.
Sait Faik, Samim Kocagöz, Oktay Akbal, Orhan Kemal, Sabahattin Kudret, Behçet Necatigil, Rıfat Ilgaz, Orhon M. Arıburnu, Orhan Veli, Cahit Sıtkı ve daha yüzlerce, binlerce ozan gelir, ışık yakar ve gider.
Kısacası, bu kitap kahvelerin gizli yaşamlarını anlatır.”
Sonra kahveyi Yemen’den getiririz. Bu tek keyfimizin ne çileler çektiğini, nasıl günahkâr seçildiğini öğreniriz. Sonra kahvehanelere geçeriz. Edebiyatın kahve kuşlarını öğreniriz. –Ne güzel bir tabir: “Kahve Kuşları”!- Çünkü kahvehaneler köyün, mahallenin stratejik merkezleridir. Kahveci dert babasıdır, şairdir.
Gönül ne kahve ister, ne kahvehane
Gönül ahbap ister, kahve bahane’
dir buralarda.
Sonra da İstanbul’un kahvelerini anlatır bize Salâh Birsel. 1971 yılının bir istatistiğini verir. O yıl yapılan sayıma göre sadece Beyoğlu’nda 1259 kahve vardır. Eminönü’nde 1133, Fatih’te 857’dir. 417 adet Kadıköy’de, 400 adet Zeytinburnu’nda, 383 adet Eyüp’tedir. Üsküdar’da 277, Beşiktaş’ta 217, Beykoz’da ise 139 kahvehane vardır. Ya şimdi nasıldır?
Derken başlarız İstanbul kahvelerini gezmeye. XIX. Yüzyılda Edmond de Amicis’e göre Galata ve Beyazıt kulelerinde kahve içilir. Üsküdar kahveleri, Direklerarası, Mahmutpaşa, Divanyolu, Moda kahvelerini anlatır bize tek tek. Kavrulmuş kahve kokusu burnumuzun direğini yakar kitabın sayfalarını çevirirken.
Neyzen Tevfik, Ahmet Rasim’in, Nizamcıların, esrarcıların, Nayiler’in, Ahmet Haşim’in, Edip Cansever, Muzaffer Buyrukçu, Orhan Kemal’in kahvelerini anlatır. O anlatırken bir acı kahvenin, soba başında sohbetin tadına varırsınız. Fikrin, ruhun nasıl nüvelendiğini işte bu “Kahveler Kitabı”nı okuduktan sonra anlarız. Şimdi eksik yanımız ne, bunu görür, giden bu afsunlu mekâna ağlarız.
KAYNAK:
BİRSEL, Salâh, Kahveler Kitabı, Salâh Bey Tarihi I, Sel Yayıncılık, İstanbul, 2019 (Sekizinci Baskı) (İlk Baskı Koza Yayınları, 1975)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder